Fizyoterapist Mehmet Ali Özdemir
Farklı tedavi yöntemleri ile tedavi edilemeyecek bir uzvun kesilerek vücuttan ayrılmasına amputasyon denir. Amputasyon tarihin en eski tedavi yöntemlerinden biridir ve tarihin çeşitli dönemlerinde farklı yöntemlerle uygulanmıştır.
Gelişmiş ülkelerde diyabet başlıca amputasyon nedeni iken, daha az gelişmiş ülkelerde travma başlıca nedendir. Yapılan araştırmalara göre diyabetik ayak nedeni ile alt ekstremite amputasyonu son dönemlerde giderek artmaktadır.
Alt ekstremite amputasyonları, üst ekstremite amputasyonlarına oranla 5 kat fazladır. Üst ekstremite amputasyonları sıklıkla travma sonrası ortaya çıkar. Parmak, ön kol ve kol seviyesinde ki mesleki kazalar, trafik kazaları ve ateşli silah yaralanması gibi travmatik olaylar üst ekstremite amputasyonlarının başlıca nedenleridir.
Alt ekstremite amputasyon seviyeleri, distalden proksimale doğru; parsiyel ayak amputasyonları (parmak amputasyonları, metatarsophalangeal amputasyon, Hemipelvektomi, transmetatarsal amputasyon, Lisfrank amputasyonu, Chopart amputasyonu), Boyd amputasyonu, Prigoff amputasyonu, Syme amputasyonu, ayak bileği dezartikulasyonu, transtibial amputasyon, diz dezartikulasyonu, Gritti stokes, Sabonief, transfemoral amputasyon, kalça dezartikulasyonu ve hemipelvektomi olarak adlandırılır.
Literatüre bakıldığında, alt ekstremite amputasyon seviyelerinde karşımıza en fazla transtibial ve transfemoral amputasyonlar çıkmaktadır. Transfemoral amputasyonlar için mümkün olan en kısa seviye M. Gluteus Medius kasının yürüyüşün major parametrelerini yerine getirirken korunması ve transtibial amputasyonlar için mümkün olan en kısa seviye ise, yürüme sırasında, M. Quadriceps Femorisin diz ekstansiyonunu sağlayabileceği ve tibial tüberkülün korunduğu seviyedir. Bu seviyelerde yapılan amputasyonlarda korunan güdük boyu ortezlemede maksimum fayda sağlamaktadır.
Kaynak: Baars EC, Schrier E, Dijkstra PU, Geertzen JHB. Prosthesis satisfaction in lower limb amputees: A systematic review of associated factors and questionnaires. Medicine (Baltimore). 2018
1 kere okundu
