Fizyoterapist Mehmet Ali Özdemir
Bel ağrısı sadece lokal faktörlere değil bunun yanında pek çok sistemik hastalığa da bağlı olabilmektedir. Bu nedenle hasta dikkatli bir öykü ile değerlendirmeye başlanmalıdır. Eksiksiz bir sistemik muayeneyi takiben, kapsamlı bir nörolojik muayene ve olası etyolojik faktörlere göre özel testler (siyatik sinir ve femoral sinir germe testi gibi) yapılmalıdır. Nörolojik muayenede özellikle derin tendon refleksleri, kas kuvveti değerlendirmesi, duyu muayenesi ve patolojik testler araştırılmalıdır.
Kullanılan Tetkikler:
- Laboratuvar: Bel ağrısı teşhisinde, genellikle laboratuvar tetkiklerinin pek fazla bir önemi yoktur. Bununla birlikte sistemik hastalıklar ile mekanik nedenleri ayırmak için istenir. Eğer bel ağrısı bir fiziksel aktivite ile beraber başlamışsa başlangıçta istenmez, hemen tedaviye başlanır. Tedavide başarılı olunamaz ise istenir. Yaşlılarda tıbbi problemler çok olduğu için, laboratuvar tetkikleri erkenden istenmelidir.
- Konvansiyonel radyografiler: Yaygın kullanımına rağmen elde edilen bulgular genellikle yaşlanma ile korelasyon gösterir ve hastalığa spesifik değildir. Dejeneratif hastalığın birçok bulgusu görülebilir. Disk aralığında daralma, vertebral end-platelerde skleroz, faset artropatisi, schmorl nodülleri ve osteofitler görülebilir. Bu bulguların hiç biri herhangi bir spesifik sendromla uyum göstermez. Düz radyografilerin en önemli rolü kırık, tümör ve enfeksiyon gibi patolojilerin ayrıcı tanısını yapmaktır. İnstabiliteden şüphelenildiğinde fleksiyon ve ekstansiyon grafileri istenebilir. Başta dejeneratif olmak üzere mekanik bel ağrısı sebeplerinin önemli bir kısmında direkt grafiler ilk tercih olmalıdır. Direkt grafi bulgularının neoplazi veya infeksiyona işaret etmesi durumunda Bilgisayarlı Tomografi (BT) veya Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG) ile devam edilmelidir.
- Myelografi: Lomber disk hernisi ve spinal stenozun tanısında sık kullanılan bir yöntemken son zamanlarda MRG‟nin tercih edilmesi ile kullanımı oldukça azalmıştır. Myelografi ile birlikte ekstansiyon ve fleksiyonda alınacak görüntülerle lomber stenoz daha dinamik olarak izlenebilir.
- Bilgisayarlı tomografi: Spinal bölgenin kemik ve yumuşak doku elemanlarının direkt ve kesitsel görüntülemesine olanak sağlayan bir yöntemdir. Günümüzde BT‟nin en yoğun kullanım alanı dejeneratif hastalıklardır. Ayrıca fraktür varlığı veya şüphesi, vücutta ferromanyetik yabancı cisimlerin varlığı ve vertebraları tutan primer neoplastik süreçlerden bazılarının karakterizasyonu önemli BT endikasyonları arasındadır.
Manyetik rezonans görüntüleme: Dejeneratif spinal hastalıkta MRG üstün kontrast rezolüsyonu ve internal disk yapısını göstermesi nedeniyle tercih edilen tanı yöntemidir. Spinal dizilim, disk bütünlüğü (annüler yırtık vb), disk morfolojisi, kemik iliği kompartmanı ve sinir köklerinin durumu hakkında bilgi verir. Faset eklem kapsülündeki sıvı, intervertebral disklerdeki dehidratasyon gibi sinsi ve erken dejenerasyon bulguları MRG ile çok net olarak gösterilebilir. Disk hastalığı kapsamında sekestre ve ait olduğu seviyeden kopmuş disklerin görüntülenmesinde de MRG üstün tanı yeteneğine sahiptir. Pelvis kemikleri ve lomber spinal kanalı ilgilendiren tümöral, infeksiyöz ve inflamatuar patolojilerde MRG direkt grafilerin ardından ilk tercih olmalıdır. Bel ağrılarının görüntülenmesinde, en az yanılgı riski, harcama ve invaziv prosedürleri en aza indirgeyen tanı yönteminin kullanılması önerilmektedir. Bu eğilim BT ve MRG’nin giderek daha sık ve ilk tercih olarak uygulanması sonucunu doğurmaktadır.
Ayırıcı tanı
Bel ve bacak ağrısına en sık lomber omurganın dejeneratif hastalıkları neden olur. Ancak vasküler, infeksiyöz ve malign nedenlerde unutulmamalıdır. Yaşla birlikte bel ağrısı nedenleri de artar. İnfeksiyon, malign tümörler ve osteoporotik kırıklar ayrıcı tanıda daha önemli hale gelir. En önemlisi de yaşlı hastalarda hemen her zaman olan spinal elementlerin dejenerasyonudur. Bunun için bu patolojiler dışlandıktan sonra dejeneratif hastalıklara yönelmelidir. Lomber spondiloz başlığı altında topladığımız lomber omurganın dejeneratif hastalıkları içinde radikülopatilere de neden olan lomber disk herniasyonu ve lomber spinal stenoz en yaygın görülen iki dejeneratif hastalıktır. Ayrıca objektif olarak tanınması ve tedavi edilmesi gereken lomber fasetin dejeneratif kistleri, idiyopatik vertebral skleroz ve çok seviyeli dejeneratif durumların yanında kriterleri daha belirsiz ve tedavileri de daha spekülatif olan dejeneratif spinal instabiliteler, faset sendromu ve disk bozulma (distruption) sendromu mevcuttur.
1.801 kere okundu
