Meslek hastalıkları ve tedavisi

Belirli mesleki koşulların zamanla, tekrarlayıcı ve devamlı etkileri sonucu oluşan hastalıklardır. Meslek Hastalıklarının Özellikleri şunlardır; Kendine özgü klinik bir tablo,iyi belirlenmiş hastalık etkeni (fiziksel, biyolojik, kimyasal v.b.),hastalık etkeni veya metabolitinin biyolojik ortamda bulunuşu (kan, idrar v.b.),hastalığın deneysel olarak oluşturulabilmesi,en önemli özellik hastalığın o meslek grubunda insidansının yüksek olmasıdır.
Meslek hastalıkları Sosyal Sigortalar Sağlık İşlemleri Tüzüğü’nde 5 grupta gösterilmiştir.
-Kimyasal maddelerle olan MH
-Pnömokonyozlar ve solunum sistemi hastalıkları
-Mesleki cilt hastalıkları
-Mesleki bulaşıcı hastalıklar
-Fiziksel etkenlerle olan meslek hastalıkları
 
Meslek hastalığında çalışma koşulları hastalığın ortaya çıkışında doğrudan etkili olurken işle ilgili hastalıklarda ortaya çıkışı kolaylaştırıcı veya gelişmesini hızlandırıcı etki gösterirler. Koroner kalp hastalıkları ,kimyasal faktörler,stresorlar,fiziksel aktivite,sıcak soğuk,gece çalışması bu hastalıkları tetikleyici faktörlerin başında gelir.
 
Bu hastalıklardan kimyasal yolla bulaşanlar, bazı kimyasal maddelerin neden olduğu çeşitli hastalıklardır ki bunların başında kanserler gelir.Başlıca örnekleri, benzen lösemiye, tiner beyin, böbrek ve karaciğerin çalışmasının bozulmasına neden olabilir. Zehirli maddeler vücuda girdiğinde akut etkiler gösterebileceği gibi yıllarca belirti göstermeyebilirde.Örneğin tinerin hemen görülebilen etkileri gözde, boğazda ve ciltte tahriş iken; uzun vade de görülebilecek etkileri beyin,böbrek ve karaciğerde ki fonksiyonel bozukluklardır.
 
Mesleki solunum yolu ile bulaşan hastalıkların başında Pnömokonyoz ve Slikoz gelir. Pnömokonyozlar, Dünyada en sık görülen meslek hastalıklarının başında gelir. Dünya çalışma örgütü tarafından AC de biriken tozlara karşı doku reaksiyonu olarak tanımlanmıştır.Toza karşı savunma mekanizması hava yollarını savunma fonksiyonu ve solunum ünitelerinin savunma fonksiyonu (respirasyon) olmak üzere 2 tanedir. Solunum yollarına sürüklenen partiküller, 5 mikrondan büyük olanlar burun ve sonraki solunum yollarında tutulur küçükler alveollere kadar gelirler.Solunum ünitelerine gelenlerin bir kısmı solunum havası ile dışarı atılır, sıvılarda erir, alveoler fagositler tarafından yakalanır, yada serbet kalırlar
Erimeyen partiküller, AC dokusuna penetre olur, alveoller arası septumlara girerler.Sitotoksik olanlar büyük ölçüde lenf bezlerine taşınır. Zararsız madde olarak depolanır (selim Pnömokonyoz).Partiküller depo edildikleri yerlerde doku reaksiyonuna neden olurlarsa slikozis oluşur.
Akciğerlerde tozun birikimi sonucu doku hasarı ile seyreden hstalığa genel olarak pnömokonyoz adı verilir. Pnömokonyoz çeşitli tozların ya da kimyasal maddelerin uzun süre solunmasıyla ortaya çıkan akciğer hastalıklarının ortak adıdırEtkenler ortadan kaldırılmazsa akciğerler kalıcı şekilde zarar görür.
Bu hastalığın tanısı meslek hikayesi, radyoloji, lenf ve AC biyopsileri,solunum fonksiyon testleri ile konur. Maluliyetin saptanmasında SFT en önemli labaratuvar bulgudur.
Bu hastalıktan korunmak için, ,şi tozsuz şekle çevirmek veya en az toz çıkaran işlemi uygulamak, tozlu operasyonları kapalı sistem içine sokmak, su ve hava perdeleri ile çevre havaya karışmayı önlemek, uygun aspirasyon sistemi ve genel havalandırma desteği, çalışma tabanını ıslatmak, sulu delme, ıslak çalışma , etken madde konsantrasyonunu sık sık izlemek, kişisel koruyucular, işe giriş ve periodik muayeneleri gerekmektedir.
 
Slikozis, Ağır fibrozisle seyreder.Genellikle orta yoğunlukta silis tozlarına uzun süre maruziyetle AC üst loblarında 5 mm den küçük fibrotik nodüller oluşur. Bazen birleşerek progresif masif fibrozis oluşturur.
Kumtaşı, granit vb malzeme ile yapılan işlerde,seramik ve porselen sanayinde,maden ocakları, tünel işleri,dökümhane, optik malzeme üretimi alanında çalışan kişiler risk altındadır.Bir işçinin kot taşlama işinde 6 ay gibi kısa bir süre çalışması bu hastalığa yakalanmak için yeterlidir. Genelde nefes darlığı ve yorgunluk ilk belirtileridir. İşçi hastalığa yakalandığında işten ayrılsa bile hastalığın ilerlemesinin önüne geçilemez. Kroniktir. Erken fazlar genellikle asemptomatiktir.AC filminde basit nodüler infiltrasyon, ilerleme ile en sık semptom efor dispnesi, öksürük ve balgam, KOAH geliştiğinde wheezing klinik belirtileridir.
Silikozis için bilinen etkili bir tedavi yöntemi yoktur.Sadece koruyucu önlemler alınarak hastalığın önüne geçilmesi mümkündür.
 Aşşağıda ki tabloda SGK verilerine göre bu hastalıkların görülme sıklığı gösterilmiştir;

2.735 kere okundu