Rotator Cuff Rehabilitasyonu

Rotator manşet cerrahisi sonrası uygulanacak rehabilitasyon programında öncelikli amaç rotator cuff kaslarını ve çevre yumuşak dokuları korumak olacaktır. Özellikle ilk haftalarda yapılacak yanlış tedaviler hastaların yeniden cerrahiye gitmesine dahi neden olabilmektedir.  Daha sonra ağrıyı gidermek; enflasmasyonu azaltmak; ameliyatın hemen sonrasında omuz ve üst ekstremitenin diğer eklemlerini normal veya hedeflenen eklem hareket açıklıklarına kavuşturmak; omuz çevresi kas gücünü artırmak; skapulohumeral ritmi yeniden oluşturmak; horizontal planın (omuzun 900 abdüksiyonu) üzerinde ağrısız omuz elevasyonu sağlamak; önceki omuz aktivitele- rine ve/veya spora geri dönüşü sağlamak olarak sıralanabilir.
Cerrahi sonrası tedavi, gerilme yüklerinin onarılan rotator manşet uygulanmasından kaçınırken, pasif hareketleri sürdürmeye yönelik olmalıdır. Optimal onarım teknikleri ile beraber, kemik-tendon onarımı uygun güçte bir yapı oluşturana kadar aylar, hatta yıllar gerekmektedir . Bu nedenle, ameliyat sonrası rehabilitasyon protokolünde tendon üzerine aşırı gerilim uygulanması riskini en aza indirmelidir. Cerrahi sonrası sarkaç egzersizleri ve pasif hareketin diğer formları, yeniden bağlantının yüklenmesini en aza indirirken yapışıklıkları önleyebilir. Korunma için gerekli süre kolayca belirlenemez, böylece aktif kullanıma konservatif bir dönüş gereklidir. Daha genç sağlıklı bireylerde, daha küçük, daha akut ve travmatik yırtıkların daha çabuk iyileşmesi beklenebilir. Genel bir kural olarak, ilk 3 ay pasif egzersizi yavaş ilerleyen aktif yardımlı egzersizlerin ve sonra kolun aktif kullanımını izlemesi önerilir. Ağır yük bindiren mesleki aktiviteler, onarım cerrahisinden bir yıl sonrasına kadar yaptırılmaz.
Anterior akromiyoplasti ve rotator manşet tamiri cerrahilerinden sonra mümkünse ilk gün rehabilitasyona ve erken harekete başlanmalıdır. Rehabilitasyon ve anti-inflamatuar tedavinin geç başlatılması, omuz ekleminde çok kısa sürede adhezyonların gelişimine ve ağrının kronikleşmesine yol açacağı için fonksiyonel son durumu olumsuz yönde etkileyecektir. Omuzda sürekli pasif hareket cihazı ile ameliyatın ertesi günü, hastanın tolere edebileceği düzeyde olmak üzere pasif hareketlere başlanmalıdır. Sürekli pasif hareket cihazının cerrahi müdahaleden sonraki potansiyel avantajı, fonksiyonel hareket açıklığını erken sağlamasıdır. Ağrısız ve göreceli olarak güvenli bir hareket şekline sahip olan bu cihaz, alt ekstremite eklemlerinde olduğu gibi, omuzda da ameliyat sonrası erken dönemde rahatlıkla kullanılabilmektedir.
Ameliyat sonrası dönemde hastanın egzersize olan uyumunu artırabilmek için etkin analjezi sağlanmalıdır. Ameliyatın hemen ardından birkaç gün uygulanabilecek opiod analjeziklerin yerini, basit analjezikler ve kontrendikasyon bulunmuyorsa, steroid olmayan anti-enflamatuar ilaçlar almalıdır. TENS, HVPGS gibi analjezik amaçlı alçak frekanslı elektrik stimülasyonları hem rehabilitasyon sırasında, hem de spontan ağrının giderilmesinde hastanın gereksinimi olduğu sürece kullanılabilir. Yine ilk haftalarda, hem analjezik hem de anti-inflamatuar etkisi nedeniyle soğuk ajanlar lokal olarak uygulanmalıdır. Üçüncü haftadan itibaren insizyon bölgesinde enflamasyon, enfeksiyon veya kanamaya ait hiçbir klinik bulgu yoksa, yine ağrının hafifletilmesi ve eklem hareket açıklığına yönelik germe egzersizlerinin daha rahat yapılabilmesi için hotpack, enfraruj gibi yüzeyel;  bazen de ultrason gibi derin ısı ajanlarından yararlanılabilir.
Ameliyat öncesi egzersizler, EHG ve kas aktivitesinin arttırılmasını sağlar. Sırtın arkasına doğru horizontal addüksiyon ve internal rotasyonu geliştirme üzerinde durulmalıdır. Ameliyat öncesi azalmış EHG ve internal rotasyon en iyi hale ameliyat sonrası 6 haftada getirilmelidir.
Rotator manşet tamiri sonrası rehabilitasyonda önemli noktalar;

• Erken dönme pasif EHG kazandırılmaya çalışılmalıdır. Ameliyat sonrası 1. gün pasif olarak EHG başlanmalıdır. (skapular planda fleksiyon ve 45 derece abdüksiyonda internal ve eksternal rotasyon)
• Skapular planda aktif-yardımlı internal ve eksternal rotasyona izin verilir. 7-10 günde skapular planda aktif-yardımlı elevasyona izin verilir.
• Kolu indirirken 80-30 derecede ağrı oluyorsa terapist tarafından kol desteklenmelidir.
• Aktif yardımlı internal eksternal rotasyon germe egzersizleri kol 75⁰ abduksiyoda yapılmalıdır. (daha sonra 90⁰ abdüksiyona doğru ilerlenmelidir)
• Aktif hareket restorasyonu iyileşme, ağrı inhibisyonu ve rotator manşetin zayıflığı yüzünden daha yavaş olmalıdır.
• Omuz ekstansiyonu, sırtın gerisine doğru addüksiyon ve horizontal addüksiyon gibi hareketler en az 6-8 hafta engellenmelidir.
• İlk 7-10 gün günde 4 ya da 8 defa inflamasyonu baskılamak, kas spazmını azaltmak ve analjezik etkiyi arttırmak için soğuk uygulama yapılmalıdır.
• İnternal ve eksternal rotatorlar, abdüktörler ve dirsek fleksörlerinin kullanımını içeren aktif submaksimal,  ağrısız çok eklemli izometrik egzersizler kullanılmalıdır.
• Kasların ko-kontraksiyonu ile gleno-humeral eklemin dinamik stabilizasyonunu restore etmek için ameliyat sonrası 10-14 günde ritmik stabilizasyon egzersizlerine başlanmalıdır. (bu egzersizler 100- 110⁰ elevasyon ve 10⁰ horizontal abdüksiyon olarak belirlenmiş denge pozisyonunda yapılmalıdır)
• Gleno-humeral eklem kontrolü için düşük fleksiyon derecelerinde sırt üstü, yan yatış ve oturma pozisyonlarında ilerleyici olarak dinamik stabilizasyon çalışılmalıdır.
• 3. haftada internal ve eksternal rotator kasları için kol yanda izotonik kuvvetlendirme egzersizlerine başlanmalıdır.(eksternal rotatorlar için yan yatış pozisyonu kullanılabilir)
• Eksternal rotasyon vurgulanmıştır, çünkü kolun fonksiyonel kullanımının geri kazandırılmasında önemlidir.
• Omuz silkme işaretinin varlığında hastanın egzersizlerinde ilerlemeye izin verilmemelidir. (dinamik stabilizasyonun sağlanmasında önemi vurgulanmıştır)
• Eksternal rotasyon kuvveti sağlandıktan sonra aktif abdüksiyon ve fleksiyona izin verilmelidir.
• 8. haftada kas kuvvet ve enduransını arttırmak için düşük ağırlıklı ve çok tekrarlı hafif izokinetik ve esneklik egzersizlerine başlanmalıdır.
• 3. ayda temel omuz egzersizlerine doğru ilerlenebilir. Tam artroskopik tamirlarde rehabilitasyon programı mini-açık yöntemden 2-3 hafta daha yavaş ilerlemelidir. (fiksasyon sağlam olmayabilir)

9.772 kere okundu