Fizyoterapist Mehmet Ali Özdemir
Anatomik olarak çok geniş hareket yeteneğine sahip olan omuz eklemi, zayıf bir eklem temasına sahiptir. Bu çok hareketli ve zayıf temaslı eklemin stabilizasyonu rotator cuff ismini verdiğimiz kaslarla desteklenir. M.supraspinatus, M.infraspinatus, M.subscapularis ve ve M.teres minör isimli bu 4 rotator cuff kası scapula kemiğinden başlayarak omuzda humerusun büyük ve küçük tüberküllerine yapışırlar. Omuz eklemini stabil etmelerinin yanı sıra omuzun abdüksiyonu ve rotasyonları gibi hareketlere de yardım ederler.
Eklem yapısı ve hareket açıklığı nedeni ile sürekli stres altında kalan bu kaslarda zorlanma ve yırtılmalar sık karşılaşılan bir durumdur. Özellikle 40 yaş üzeri bireylerde rotator kas yırtılmalarına rastlamak olasıdır. Rotator manşet yırtığı gençlerde ve sporcularda ani bir harekette oluşan yaralanma ile oluşabileceği gibi, zaman içinde tekrarlayıcı kolun baş seviyesinin üzerindeki hareketlerde zamanla gelişebilir. En önemli belirtisi ağrıdır. Baş üstü hareketlerde fazla olmak üzere omuzun bütün hareketleri ağrılıdır. Geceleri de devam eden bu ağrılar kişinin omuz üzerinde uyumasını imkansız hale getirir. Zamanla ağrıya bağlı hareket kısıtlılığı, kas güçsüzlüğü gibi semptomlarda baş gösterir.
Hastalar öykülerinde rotator cuff yırtığına neden olan bir olayı anlatabilecekleri gibi, hiçbir travmaya maruz kalmaksızın omuzun uzun süreli yanlış kullanıma bağlı olarakta bu yırtıkların geliştiğini görmek mümkündür. Fırlatma sporları, uzun süreli omuzun baş üzerinde durmasını gerektiren mesleklerde çalışmak, yaşlılığa bağlı dejenerasyonlar gibi non-travmatik sebeplerde rotator cuff yırtığına neden olabilir.
Tanı için hastaların şikayetleri dinlenir ve uygun görülen röntgen, MR gibi görüntüleme tetkiklerinden faydalanılır. Klinik olarak kullanılan manuel testlerde tanı için yardımcı olmaktadır.Rotator manşet yırtıkları parsiyel (tam olmayan) veya tam yırtık biçiminde olabilir. Tendonun bütün kalınlığınca olmayan parsiyel yırtıklar cerrahi olmayan tedaviye iyi yanıt verirler. Cerrahi olamayan tedaviye yanıt vermeyen parsiyel yırtıklar ve tam yırtıklarda cerrahi tedavi gerekir.
Parsiyel yırtıklarda ilk yapılması gereken hastaya istirahat verilmesi ve fizik tedavi programına alınmasıdır. Ayrıca hastalara ağrı ve ödem için medikal tedavide uygulanır. Fizik tedavide amaç ağrıyı azaltmak, eklem hareket açıklığını artırmak ve azalan kas kuvvetini yerine koymaktır. Bu amaçlar kapsamında hastalara TENS, enterferansiyel akım gibi elektroterapi modaliteleri ile çeşitli sıcaklık ajanları ağrı giderme amaçlı uygulanır. Uygulanacak manuel terapi teknikleri ve egzersizlerle de eklem hareket açıklığında ve kas kuvvetinde artma elde edilir.
Parsiyel yırtıklar genel olarak fizik tedaviye olumlu cevap vermektedir ancak yeterli cevabın elde edilemediği parsiyel yırtıklarla tam yırtıklarda cerrahi girişim gereklidir. Yukarıdaki yöntemlere cevap alınamayan parsiyel yırtıklar veya tam yırtıklar için çeşitli cerrahi tedavi seçenekleri vardır. Aşağıda tanımlanan yöntemler modern omuz cerrahisi teknikleridir. Burada hangi tekniğin seçileceğine rotator manşetteki yaralanmanın büyüklüğü, yeri, nedenine bağlı olarak karar verilir. Artroskobik müdahale sırasında omuzdaki tesbit edilen diğer patolojilerinde düzeltilmesi şansı vardır.
Artroskopi yaklaşık 1 cm lik kesilerden omuz eklemi ve çevre dokulara ait görüntülerin bir kamera aracılığıyla monitöre aktarılması ve yine mini aletlerle görüntü kullanılarak hastalığın ameliyatının yapılması prensibine dayanır. Omuzda kemik çıkıntılarının kaldırılması adele ve tendondaki küçük yırtıkların tedavisinde tek başına yeterli olabilir. Mini-açık tamir artroskobi ile birlikte kullanılarak bir kaç santimetrelik küçük kesilerden tam yırtıkların tedavisine olanak verir. Açık tamir yaralanmanın çok ciddi olduğu vakalarda uygulanır. Burada doku transferi, tendon grefti uygulamaları yapılabilir.
Bu cerrahi girişimlerin ardında da azalması muhtemel olan eklem hareket açıklığını artırmak, ağrıyı gidermek, kas gücünü optimal seviyeye çıkartmak için hastalar fizyoterapist eşliğinde fizik tedavi programına alınır. Tedavi programı yukarıda bahsedilen parsiyel yırtık tedavisine benzese de post-op omuzda dikkat edilmesi gereken hususlar vardır, çünkü cerrahi sonrası rotator cuff kaslarında tekrar yırtılma riski vardır.
7.220 kere okundu
