I. Ortostatik Hipotansiyon (OH): SKY’lı kişilerde, yatar pozisyondan oturur pozisyona getirilirken veya tilt table’da 60 derece ve üstünde iken, sistolik kan basıncının 20 mmHg ya da diastolik kan basıncının 10 mmHg olarak aniden düşmesi, ortostatik hipotansiyon olarak tanımlanır. Yatak istirahatinin süresi uzadıkça, ortostatik hipotansiyon daha ağır olmaya eğilimlidir. Bu kişilerde baş dönmesi, göz kararması, taşikardi, kas kuvvetsizliği, ani bilinç kaybı görülür . OH, sıklıkla servikal seviyede lezyonu olan veya nörolojik olarak komplet kişilerde saptanır.
II. Otonomik Disrefleksi (OD): T6 ve yukarısında lezyonu olan SKY’lı kişileri etkileyen, hızlı gelişen başağrısı, bradikardi, ani yorgunluk hissi ve hipertansif krizle karakterize bir sendromdur ve mortalite ile sonuçlanabilir. Lezyon seviyesinin altında zararlı uyaranları baskılayan kontrol sistemi ortadan kalktığından, mesanenin gerilmesi, barsakların dolu olması, derin ven trombozu, bası yarası gibi uyaranlar, istenmeyen adrenerjik boşalmaya neden olabilir. Kardiak aritmiler, intrakraniyal kanama, pulmoner ödem ve miyokard infarktüsü sonucunda hasta kaybedilebilir.
III. Pulmoner Komplikasyonlar: SKY’lı kişilerde atelektazi, pnömoni, solunum yetmezliği, plevral komplikasyonlar ve pulmoner emboli en sık ölüm nedenleridir. Lezyon seviyesi ve derecesine göre fonksiyon kaybı değişim gösterir. T12 seviyesinin altındaki lezyonlarda solunum fonksiyonları etkilenmez. T6-T12 arası komplet yaralanmalarda, abdominal ve alt interkostal kaslar etkilenerek öksürme refleksi bozulur. C4 seviyesi spontan solunumun devamı için gereken en üst seviyedir. Yardımlı öksürük, postüral drenaj, aralıklı pozitif basınçlı ventilasyon, bronkodilatörler ve mukolitik ajanların erken dönemde uygulanması önemlidir.
IV. Kalsiyum Metabolizması ve Osteoporoz: SKY ‘lı kişilerde, yaralanma sonrası ilk haftada hiperkalsiüri gelişir ve 6 ay kadar devam edebilir. SKY’dan 4-8 hafta sonra kalsiyumun kemikten rezorbsiyonu sonucu oluşan hiperkalsemiye bağlı anoreksi, bulantı, letarji, polidipsi ve poliüri saptanır.
V. Heterotopik Ossifikasyon (HO): Eklem çevresinde yeni lameller kemik oluşumudur. İnsidans % 13-57 arasında değişim gösterir. Genellikle SKY sonrası ilk 6 ay içinde oluşum gösterir. En sık olarak kalça, diz, omuz ve dirsekler tutulum gösterir. Genellikle tutulan ekstremite şiş, sıcak ve eritemlidir.
VI. Tromboembolik Bozukluklar: Derin ven trombozu (DVT) ve pulmoner emboliyi kapsar. SKY sonrası en sık ve önemli mortalite ve morbidite nedenleridir.
VII. Termoregülasyon: SKY kişilerin, özellikle T6 ve üzerinde lezyonu olanlarda vücut ısı regülasyonu bozulma gösterir. Hipotalamustan direkt perifere efferent yollarda oluşan iletim bozukluğu sonucu vücut çevresel ısı değişimlerine uygun yanıt göstermede zorlanır.
VIII. Bası Yarası: Genellikle kemik çıkıntılar üzerinde basınca bağlı olarak gelişen iskemik doku hasarıdır. SKY’lı kişilerde en ciddi ve en önemli komplikasyonlardandır. SKY’da en sık mortalite nedenlerindendir. Hastaların yaklaşık üçte biri ilk rehabilitasyon sırasında ve % 80 oranının üstünde tüm yaşamları boyunca bası yarası geliştirmektedirler. Bası yaraları sıklıkla sakrum, trokanterler, iskiyum ve topuklar üzerinde gelişir. En önemli önleme yöntemi uygun sıklıkla yatak içinde pozisyon değişiminin sağlanmasıdır.
IX. Gastrointestinal Komplikasyonlar: SKY sonrası oluşan spinal şoktan dolayı, akut dönemde hızla adinamik ileus tablosu gelişir ve yaklaşık bir hafta içinde düzelir.
X. Spastisite: SKY sonrası spastisite, desendan inhibitör etkilerin kaybolması ve spinal kordaki alfa motor nöronlarda intrinsik hipereksitabiliteden kaynaklanır. Spinal şok dönemini takiben ortaya çıkan spastisite, derin tendon reflekslerinde artma ve istem dışı kas spazmları ile karakterizedir. Spastisitenin yaratabileceği işlev bozukluklarının hastanın günlük yaşam aktivitelerini etkileme derecesi değerlendirilip, sonuca göre tedavi planlamasına gidilmesi uygun olacaktır.
XI. Ağrı: SKY olan hastalarda ağrı prevalansı % 90’ların üzerine çıkabilmektedir. Ağrı genellikle SKY sonrası ilk yılda ortaya çıkar ve daha sık olarak tetraplejik hastalarda görülür. SKY’ da ağrı genellikle yaralanma seviyesinin altındadır. Hastalar dizestetik karakterde yani yanma-karıncalanma şeklinde ağrıdan yakınırlar. Ağrıların sıklık ve şiddeti zaman içinde azalır.
SKY’ lı hastalar transfer aktivitelerinde, tekerlekli sandalye kullanırken kendini kaldırırken üst ekstremitelerine aşırı yüklenirler. Bunun sonucu olarak üst ekstremite ağrıları görülür. Omuz ağrıları tetraplejiklerde daha sık olarak görülürken, karpal tünel sendromu, kübital tünel ve Guyon kanalında tuzak nöropatiler en sık paraplejik hastalarda görülmektedir.
XII. Cinsel Sorunlar: SKY sonrasında cinsel yaşamda kişinin kendine olan saygısı, kişisel imajı, cinsel istek, duyu, ereksiyon, cinsel birleşme için uygun pozisyon ve fertilite ile ilgili problem yaşanır. SKY sonrası erkeklerin cinsel fonksiyonları önemli derecede etkilenir. Erektil disfonksiyon, zayıf ejekülasyon veya ejekülasyonun sağlanamaması ve semen kalitesinde bozulma erkek infertilitesinin önemli nedenleridir.
XIII. Nöropatik Mesane: Nöropatik mesaneye bağlı üriner sistem enfeksiyonu, mesane taşı, vezikoüretral reflü, mesane kanseri gibi birçok komplikasyon gelişebilmektedir. Mesane hijyeninin sağlanması ve idrar yolu enfeksiyonlarından korunma, yeterli sıvı alımı, rutin laboratuvar ve ürolojik takip ile oluşması muhtemel üriner sistem komplikasyonlarından kaçınılabilir.
4.591 kere okundu