ACL Rehabilitasyon Protokolü

Ön çapraz bağ cerrahisi sonrası rehabilitasyon tedavinin vazgeçilmez bir unsurudur. Ön çapraz bağ ve dizin biyomekaniği, kinematiği, fonksiyonları ve doku kuvvetlerine ilişkin bilgilerin artmasıyla günümüzde “Fonksiyonel Rehabilitasyon” kavramı kabul görmektedir . Bu bağlamda rehabilitasyon programı mutlaka nöromuskuler eğitimi, koordinasyonu, dengeyi ve propriosepsiyonu , açık-kapalı zincir egzersizlerini, esneklik egzersizlerini, performans ve spora yönelik egzersizleri içermelidir.
Ön çapraz bağ cerrahisi sonrası akut dönem (0-4 hafta) rehabilitasyonunda amaç

• Ağrı ve inflamasyonun önlenmesi
• Tam ekstansiyon ve en az 100 derece fleksiyon hareket açıklığının kazanılması
• Quadriceps refleks inhibisyonunun önlenmesi
• Patellar hareketliliğin sağlanması

Ön çapraz bağ cerrahisi sonrası subakut dönem (4-8 hafta)  rehabilitasyonunda amaç

• Dizin normal artrokinematiği sağlanması.
• Propriosepsiyon ve denge geliştirme
• Kalça çevresi kas kuvvetlendirilmesi
• Hastanın sorunsuz  ambulasyonunun sağlanması

Ön çapraz bağ cerrahisi sonrası kronik dönem (8-12 hafta)  rehabilitasyonunda amaç

• Ekstansiyon ve fleksiyon yönünde tam hareket açıklığının sağlanması
• İleri düzey denge ve propriosepsiyon eğitimi
• İleri düzeykas kuvvetlendirilmesi

Günümüzde artık cerrahi tekniklerin ve fiksasyon yöntemlerinin gelişmesi sonrası rehabilitasyon protokolleri de daha agresif ve hızlı ilerler tarzda oluşturulmaya başlanmıştır. Önceden tam ağırlık aktarma için 3 hafta beklenilmesi önerilirken artık yeni yapılan çalışmalarda hemen ağırlık aktarmaya başlanılması önerilmektedir. Sporcular yönünden maddi kaybı önlemek, hem takımın performansını hem de bireysel performans düşüşünü azaltmak için yaralanmış bir sporcuyu en kısa sürede sahaya döndürmek için çalışmalar yapılmaktadır. Özellikle ön çapraz bağ cerrahisi sonrası spora dönüş süresinin uzun olması sporcularda ciddi psikolojik problemler yaratmaktadır. Bu süreyi hastanın psikolojisini de göz önünde bulundurarak, adaptasyonunu düşürmeden rehabilitasyonu sürdürmek gereklidir.
Hastanın tedaviye katılımı, adaptasyonu ve sürekliliği, tedavinin etkinliği bakımından hayati önem taşımaktadır. Tedavi protokolü dahilinde ki egzersizleri uygulamayan bir hastanın kısa zamanda iyileşmesi olanaksızdır. Hastalardan fizyoterapistin önerilerine önem verip protokole düzenli şekilde devam edenlerin daha çabuk iyileştiği bilinmektedir.
Ön çapraz bağ cerrahisi sonrası rehabilitasyonda hızlandırılmış protokolü seyretmek bireye spora dönüş süresini kısaltır ancak bunun ileri dönemler için etkisi tartışmalıdır. Bu protokollerde erken dönemde 40-90 derece arasında açık kinetik zincir egzersizlerine geçilebilir, cerrahi sonrası 10 günden itibaren koltuk değneği olmadan yürüyüşe başlanabilir ve bu sayede patello femoral ağrının önleneceğini ve quadriceps inhibisyonunun erken dönemde önlenebileceğini belirtilir. Ayrıca 9 haftalık süre sonunda koşu bandında koşulara başlanabileceğini belirtilmektedir.
Editörün Önerisi

Bu protokoller, özellikle de hızlandırılmış rehabilitasyon protokolü uygulanacaksa mutlaka dikkatli olunmalıdır ve hastalara sürekli değerlendirme yapılmalıdır. Rehabilitasyon programının ortalarında ya da sonlarında yapılabilecek bir hata programı en başa döndürmeyi gerektirebilir. Bu nedenle her hasta için aynı protokolü uygulamaktansa, fizyoterapist her hastası için uygun tedavi protokolünü kendisi oluşturmalıdır.

7.408 kere okundu