Serebral palsi'de değerlendirme

Serebral palsi değerlendirmesinde amaç CP’yi diğer çocukluk çağı progresif nörolojik hastalıklardan ayırmaktır. Ayrıca yapılan değerlendirmeler çocuğun gelişimsel seviyesini ve ihtiyaçlarını, tutulum seviyesini belirler. Fonksiyonel durumu ve ikincil deformiteleri değerlendirerek hastanın gereksinimlerini ortaya koyar.  Yapılacak değerlendirmeler uygulanacak fizyoterapinin planını çıkarmak için oldukça önemlidir.
Değerlendirme küçük çocuklar için annesini kucağında odaya girerken başlar. Anne çocuğu neresinden tutuyor? Baş orta hatta tutulabiliyor mu? Alt ekstremitelerin durumu nasıl? Gibi sorular değerlendirmenin ilk basamağını oluşturur. Eğer çocuk tekerlekli sandalye ile gelmişse bağımsız olarak tekerlekli sandalyeyi kullanıp kullanamadığı, sandalyede dik pozisyonda durup duramadığı gibi hususlara dikkat edilir. Eğer çocuk yürüyerek gelmişse durumu daha iyidir ve yürürken yardımcı cihaz kullanıp kullanamadığına, ağırlık aktarmada bir tarafa eğilip eğilmediğine ve parmak ucunda yürüyüp yürümediğine bakılır.
Bu genel gözlemlerin ardından detaylı değerlendirmeye geçilir. Kas tonusunda ki değişimler değerlendirilir. Kasların ko-kontraksiyon kapasiteleri, ekstremitelerin stabilizasyonu, düzeltme ve denge reaksiyonlarının durumu, gövde dengesi, üst ekstremite ve el fonksiyonu, duyu algı problemleri, ortez gibi yardımcı cihazlara ihtiyacı detaylı olarak değerlendirilir. Aileye hastalık hakkında bilgi verilir.
Kas tonusu problemlerinde çocuğun genel durumu ve baş,boyun,gövde gibi vücut segmentlerinin pozisyonu etkilenir. CP’li çocuklarda hipertonus ve resiprokal inervasyon azlığı, ko-kontraksiyondaki artış hareketlerindeki azalmayı açıklar. Ataksik ve atetoid çocuklarda ko-kontraksiyon ve resiprokal inervasyonda azalma vardır. Aşırı mobilite ile birleşen ko-kontraksiyon eksikliği nedeni ile fiksasyon yeteneği azaldığı, postüral kontrolde belirgin yetersizlik oluştuğu için diskinetik çocuklarda kontrol,denge,koordinasyon yetersizliği ön plandadır.
Kas zayıflığı anormal kas problemlerine gelişen ikincil bir durumdur. Cp’li çocuklarda hareket eksikliği, atrofi ve kas zayıflığına yol açabilir. MSS lezyonu nedeniyle üst motor merkezlerin spinal kordun motor nöron havuzları üzerinde ki kontrolünde kayıp meydana gelebilir.
Postür değerlendirmesi yapılırken skolyoz, kifoz, kifoskolyoz ve hiperlordoz gibi postüral bozukluklarla karşılaşılması muhtemeldir. Genellikle bu postüral bozukluklar kas dengesizlikleri, hareket eksikliği gibi nedenlerle açığa çıkabilir. Postüral bozukluklar yürüyebilen hastalar için ayakta, oturabilen hastalar içinse oturarak yapılır.
Kalçada subluksasyon, dislokasyon değerlendirmesi mutlaka yapılmalıdır. Thomas pozisyonunda alt ekstremtelerden birinin kısalığı, pli sayılarının eşitsizliği, iki gluteal çizginin eşit olmaması, bir taraf kalçanın daha az hareketli olması gibi bulgular kalça çıkığı ihtimalini düşündürür. Windswept deformitesi; fleksör, addüktör, internal rotatör deformiteleride değerlendirmesi gereken olgulardır.
Dizde fleksiyon deformitesi, genu valgum, genu varum ve genu rekurvatum gibi deformitelerin olup olmadığına bakılır. Dizde fleksiyon kontraktürüne genellikle uzun süren hamstring kontraktürleri neden olur. Değerlendirme hamstring kasının normal eklem hareket açısına bakılır.
Ayak bileğinde sık karşılaşılan deformiteler ise ekin, pes varus, pes valgus ve halluks valgustur. Ekin deformitesi CP’li çocuklarda görülen en yaygın deformitelerdendir ve gastrocnemius kasının spastik olması en büyük oluşum nedenidir.
Deformite değerlendirmesinin ardından çocuğun fonksiyonel kapasitesi değerlendirilerek neleri yapıp neleri yapamadığı incelenir. Destekli-desteksiz oturup oturamadığı, ayakta durup duramadığı ve yürüyebiliyorsa yürümesi değerlendirilir. Çocuğun yürümesi yürüme analizi yapılarak değerlendirilir gözlemlenen eksiklikler fizyoterapist tarafından yorumlanarak uygun tedavi programı fonksiyonel kapasiteyi artırmak için çizilir. Yürüme sırasında görülmesi muhtemel patolijik yürüyüş çeşitleri şunlardır; jump knee gait, sirkümdiksyon(oraklama) yürüyüşü, bükük diz yürüyüşü, makaslama yürüyüşü, geniş tabanlı yürüyüş, genu rekurvatumda yürüme.

8.992 kere okundu