Solunum yollarına yabancı bir cisim kaçması olarak kısaca tanımlayabileceğimiz Yabancı cisim aspirasyonu, trakea seviyesinde tama yakın tıkanıklık meydana getirdiğinde ölümcül akut solunum yetmezliğine (asfiksi) neden olur. Buna karşın trakeabronşial ağacın daha aşağı seviyelerine ilerleyebilen yabancı cisimler tıkadığı bölgenin distalinde havalanmanın bozulmasına ve enfeksiyona zemin hazırlayıcı etkisine bağlı olarak aspirasyon pnömonisine neden olmaktadır.
Yabancı cisim aspirasyonları bunun yanında özellikle 1-3 yaş arası çocuklarda ciddi hava yolu yaralanmaları,atelektazi, bronşektazi ve gibi komplikasyonlara da neden olabilmektedir. Bu nedenle yabancı cisim aspirasyonu şüphesi bulunan olguların sistematik ve hızlı olarak değerlendirilmesi yaşamsal öneme sahiptir. Yabancı cisim aspirasyonları sıklıkla çocukluk yaş grubunda ve 2 yaşın altında yoğunluk kazanmaktadır. Ağızda dişlerin parçalıyıcı etkilerinin yeterli olmaması özellikle ağızda daha sık bekletilen katı maddelerin bu yaşlarda aspirasyonuna zemin hazırlamaktadır, iki yaş altındaki çocukların hemen her nesneyi öncelikle ağız ile tanıma dürtüleri de aspirasyon sıklığını arttıran önemli nedenlerdendir. Ancak ileri yaşlarda, ağıza alınan cisimlerin derin inspirasyon anında aspirasyonu ile gerçekleşmektedir.
Aspire edilen yabancı cismin türü ve oranı; yaş, cinsiyet, meslek, kültürel hayat, sosyo-ekonomik durum, mevsim, diyet, halkın gelenek ve göreneklerine göre ülkeden ülkeye değişiklikler göstermektedir. Mesela Avrupa ülkelerinde fındık fıstık gibi kuruyemişler ve kabukları en sık nedenler olarak öne çıkarken, ülkemizde bir seride kuru fasulye tanesi, diğer bir seride ay çekirdeği ilk sırayı almıştır.Yenidoğanda mekonyum aspirasyonu söz konusuyken kadınlarda toplu iğne öne çıkmaktadır.
Sık görülen nedenler; fasulye, toplu iğne,ay çekirdeği, leblebi,fındık, fıstık, erik çekirdeği, karpuz çekirdeği, kestane, tükenmez kalem arkası ve kapağı, silgi, fındık kabuğu, vida, bezelye, mısır, nohut, ayçiçeği, çengelli iğne…
En sık karşılaşılan yakınmalar; Öksürük, Solunum zorluğu, Hırıltılı solunum, Ateş ve Morarmadır.
Radyolojide direk yabancı cismi görünüleme (toplu iğne, çengelli iğne vs), bronkoskopik görüntüleme ile tanı konur.
Tedavisinde, solunum sıkıntısı olanlarda; havayollarının temizlenmesi, oksijen tedavisi ve fizyoterapi, gerekirse mekanik ventilasyon, yaklaşık %50 hastada sekonder infeksiyon gelişmesinden ötürü ampirik ab tedavisi (ampisilin sulbaktam [Duocid], amoksisilin klavilonat), bronkoskopi ile yabancı cismin uzaklaştırılması uygulanan yöntemlerdir.
Eğer yabancı cismin hava yollarına kaçmasını takiben nefes kesilmesi, morarma gibi hava yollarının tamamen tıkandığını düşündüren bulgular var ise hemen bazı manevraların yapılması gerekir. Heimlich manevrası uygulanmalıdır . Bu manevra bir yaşından büyük çocuklar için tavsiye edilir. Bir yaşından küçük çocuklar için ise göğüs ve sırta arka arkaya yapılan vuruşlar uygulanmalıdır.
Yabancı cisim bronkoskopi ile uzaklaştırılmadan önce fizyoterapi uygulanması kontraendikedir.Çünkü FTR sırasında bu cisim hareket edebilir.Ancak cisim çıkartıldıktan sonra oluşabilecek inflamatuar sekresyonlar veya lakalize kollaps nedeniyle fizyoterapi gerekebilir.
528 kere okundu