Botoks nedir?

Botulinum Toksin, Botoks ismi ile de bilinen ve tıbbi kullanımı oldukça yaygın olan bir uygulamadır. Hemipleji, serebral palsi, strabismus, tortikollis ve blefarospazm gibi bir çok durumda kullanılır. Bunların yanı sıra plastik cerrahide estetik amaçlı kullanımı da oldukça yaygındır. Son yıllarda yapılan çalışmalarla botoksun karpal tünel sendromunda kullanımı denenmektedir.
Botulinum toksinin özellikle serebral palsili çocuklarda kullanımı yaygındır. Kas içine enjekte edilen botulinum toksin uygulaması ile spastik kasların gevşemesi, çocuğun daha rahat hareket edebilmesi amaçlanır.
Botulinum toksinin spastik kas üzerine etkisi; bağlanma, içeri alınma (internalizasyon) ve nörotransmitter salınımını inhibe etme şeklinde 3 basamakta özetlenebilir. Nöron spesifik bağlanmadan ağır zincirler sorumludur. İçeri alınma reseptör aracılı endositoz yolu ile olur. Son basamakta toksinin hafif zincir parçası vezikül membranını geçerek nöronal sitoplazmaya salınır ve SNARE proteinlere bağlanarak asetilkolinin salınımını yani ekzositozu bloke eder. Bu sayede kaslarda gevşeme elde edilir. Ancak elde edilen gevşeme kalıcı değildir. Bu süreç 3-4 ay sürmektedir. Aktif spastisiteyi azaltma etkisi belirgindir fakat ilacın fikse kontraktürler üzerinde hiçbir etkisi yoktur. CP’li çocuklarda botulinum toksinin esas kullanımı fonksiyonel kazanç beklendiğinde lokalize spastisitenin azaltılmasıdır.
Botulinum toksin, ciddi hiperekstansiyonu, opistotonik postürü olanlarda servikal paraspinal kaslara yapılmaktadır. Pes ekinus, pes ekinovarus, diz ve kalça fleksiyon spastisitesi, addüktör spastisite, üst ekstremite spastisitesi (parmak fleksiyonu, el bileği fleksiyonu, ulnar deviasyon, dirsek fleksiyonu, omuz addüksiyonu) olan hastalara uygulanmaktadır. CP gibi fokal olmayan durumlarda belirli sayıda kas grubu belirlenmelidir ve uygulama belirli bölgelerle sınırlandırılmalıdır.
Serebral palside yürüyüş siklusu boyunca devam eden dinamik ekin için gastroknemius kasına, dinamik diz fleksiyonu için hamstring grubu kaslara, makaslama için adduktor kaslara uygulanmaktadır. Ameliyat öncesi tanısal ölçümlerde, fokal ekstremite distoni tedavisinde kullanılmaktadır. Perioperatif dönem içinde ağrı ve spazm için analjezi amaçlı, üst ekstremitede başparmağın avuç içinde kalıcı pozisyonu için, elin etkili kullanımını engelleyen el bileği postürü ile dirsek fleksiyonu durumlarında uygulanmaktadır.
Bütün botulinum toksin ürünleri moleküler yapı, üretim aşaması ve biyolojik aktivitelerine karar verme metodları açısından farklıdırlar. Her preparat için doz bağımsız olarak hesaplanmalı, sabit doz dönüştürme yöntemleri kullanılmamalıdır. Kas başına düşen doz ve bölge başına düşen doz aşılmamalı, tedavi edilecek kasların sayısı klinik ihtiyaca göre olmalı, yetersiz tedaviden kaçınılmalı, toplam doz dikkatli bir şekilde hesaplanmalıdır. Dozu belirlemek için CP’nin ciddiyeti kaba motor  ölçütüne göre belirlenmeli; disfaji, aspirasyon pnömonisi, hipopne gibi eşlik eden tanıları saptanmalı, hastalığın hakim hareket tipinin spastik mi diskinetik mi olduğu belirlenmeli, enjeksiyon yapılacak kasın aktivitesi yani kasın dinamik ve fibrotik bileşenleri belirlenmeli, kasın hacmi, beslenme durumu ve vücut kütle indeksi değerlendirilmeli, enjeksiyon yapılacak kastaki motor son plakların dağılımı bilinmeli, önceki botulinum toksin enjeksiyonlarıyla ilgili tecrübeler göz önünde tutulmalıdır. Dilusyon miktarı vücut bölgesi ve kas büyüklüğüne göre değiştirilebilir.

5.749 kere okundu